POORTGEBOUW ASTERDORP
VERHEFFING
VERNEDERING
VERBEELDING
Asterdorp heeft een bijzondere geschiedenis. Tegelijkertijd ligt er een ongekende toekomst in het verschiet.
Asterdorp is begin twintiger jaren van de 20e eeuw gebouwd als een heropvoedingswijk. Vanuit de verheffingsgedachte moesten de bewoners netjes leren leven. Het ommuurde dorp met drie straten en 132 woningen, was aanvankelijk alleen toegankelijk door het Poortgebouw. Strijdbare bewoners gaven de straten politiek gekleurde namen, zoals Rosa Luxemburgstraat en Leninplein. Tussen 1927 en 1937 hebben er ruim 3.000 ‘ontoelaatbaren’ gewoond. Het dorp werd een mislukking. Het oorspronkelijke doel is niet behaald. De bewoners werden vernederd en misbruikt.
Na het bombardement op Rotterdam in 1940 woonden hier 69 gezinnen uit Rotterdam. De Duitse bezetter keurde de woningkwaliteit af en Asterdorp werd leeggehaald in 1941. In 1942 werd Asterdorp omgevormd tot ‘het vierde getto’, een vernederende en misdadige geschiedenis. De Duitse bezetter huisvestte er Joodse gezinnen waarna zij werden gedeporteerd en in kampen vermoord. Op de Joodse school in het Poortgebouw kregen ruim twintig leerlingen les.
André Volten (1925 – 2002) ‘kraakte’ als beeldhouwer in 1952 het Poortgebouw en redde het daardoor van de sloop. Volten gaf het Poortgebouw een nieuwe toekomst door er tot zijn dood in 2002 met zijn vrouw te wonen en te werken. In 2025 wordt hier zijn 100-jarige geboortedag gevierd met een grote expositie.
Sinds zijn overlijden zijn plannen gemaakt en gesneuveld om de geschiedenis van Asterdorp te gedenken en de toekomst te omarmen. Bijvoorbeeld door in het verlengde van het Poortgebouw een beeldentuin te creëren die de contour van Asterdorp met beplanting zichtbaar maakt. Zo wordt het dorp uit de vergetelheid gehaald.
Atelier Volten wil de geschiedenis van het voormalige Asterdorp en het daarbij horende Poortgebouw uit de vergetelheid halen. In beeld, woord en geluid worden de bezoekers meegenomen in deze beladen geschiedenis die zich heeft afgespeeld in Amsterdam Noord. Zo is de plattegrond van een Asterdorpwoning nagebootst, wordt een beeld gegeven van de Joodse school, hangen er historische foto’s aan de muren, zijn bouwtekeningen te bekijken, worden films getoond en zijn geluidsbanden te beluisteren. Daarnaast worden tekeningen en maquettes getoond van de plannen die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld over de toekomst van het Poortgebouw – inmiddels Atelier Volten – en het braakliggende terrein aan de zuidzijde ervan.
Ook zijn voor de bezoekers diverse mogelijkheden gecreëerd om eigen ideeën en verhalen in te brengen.
Randprogramma
In aanvulling op de expositie wordt een randprogramma georganiseerd, met vier activiteiten:
1 Op uitnodiging: Bijeenkomst voor ondernemers in Noord, over de verbondenheid met André Volten. Het kunstwerk de Knoop bij de pont Distelweg is in het verleden geschonken door ondernemers uit Noord.
2 24 november 2024 15.00 -17.00 uur: Rondetafel met buurtgenoten en woningcorporaties over de huisvesting van probleemgezinnen. Aanmelden via: info@ateliervolten.nl
3 Nog te bepalen: Lezing door Stephan Steinmetz over zijn boek Asterdorp, een geschiedenis van verheffing en verbeelding.
4 Zondag 19 januari 15.00 -17.00 uur: Vertoning van de documentaire Het Vergeten Getto Asterdorp, o.v. in aanwezigheid van de filmmaakster Saskia van den Heuvel. Aanmelden via: info@ateliervolten.nl
Poortgebouw Asterdorp
Verheffing, vernedering, verbeelding
24 oktober 2024 – 26 januari 2025
Zaterdag – zondag 13.00 – 17.00 uur
Entree €6
Stadspas gratis
Tot 18 jaar gratis
Atelier Volten wordt ondersteund door de gemeente Amsterdam.